FODMAP staat voor “Fermenteerbare Oligosacchariden, Disacchariden, Monosacchariden en Polyolen.”
Fodmap-dieet
PDS-symptomen
Het is een acroniem dat wordt gebruikt om een groep koolhydraten en suikeralcoholen te beschrijven die bepaalde spijsverteringsproblemen kunnen veroorzaken bij sommige mensen, vooral degenen met het prikkelbare darmsyndroom (PDS) of andere spijsverteringsaandoeningen. Het FODMAP-dieet is ontwikkeld om voedingsmiddelen die rijk zijn aan deze FODMAP’s te beperken om de symptomen te verminderen en het welzijn van mensen met deze aandoeningen te verbeteren.
De afzonderlijke componenten van FODMAP’s zijn:
- Fermenteerbare: Dit verwijst naar het vermogen van deze koolhydraten om te worden gefermenteerd door bacteriën in de darmen.
- Oligosacchariden: Dit omvat fructanen (inclusief fructoseoligosachariden) en galacto-oligosacchariden. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan fructanen zijn bijvoorbeeld tarwe, ui en knoflook. Voedingsmiddelen met veel galacto-oligosacchariden zijn bijvoorbeeld bonen en linzen.
- Disacchariden: Dit verwijst naar lactose, een suiker die in melk en zuivelproducten voorkomt. Mensen met lactose-intolerantie hebben moeite met het verteren van lactose.
- Monosacchariden: Dit verwijst naar fructose, een natuurlijk voorkomende suiker die in fruit en sommige groenten voorkomt. Sommige mensen kunnen problemen hebben met de opname van fructose.
- Polyolen: Dit omvat suikeralcoholen zoals sorbitol, mannitol, xylitol en erythritol. Deze stoffen komen voor in sommige vruchten en kunstmatige zoetstoffen.
Het FODMAP-dieet omvat het beperken van voedingsmiddelen die rijk zijn aan deze koolhydraten en suikeralcoholen om de symptomen van spijsverteringsproblemen te verminderen. Het wordt vaak aanbevolen onder begeleiding van een diëtist of arts om ervoor te zorgen dat de voeding voldoende gevarieerd blijft en dat voedingsstoffen niet tekortschieten.
Het FODMAP-dieet:
Ondersteuning voor Prikkelbare Darmsyndroom (PDS)
Het FODMAP-dieet biedt assistentie aan mensen die lijden aan het Prikkelbare Darmsyndroom (PDS) om hun individuele FODMAP-triggers te identificeren. FODMAP staat voor Fermenteerbare Oligosachariden (waaronder fructanen en galacto-oligosachariden), Disachariden (lactose), Monosachariden (fructose) en Polyolen (waaronder sorbitol, mannitol, maltitol, xylitol en isomalt). In eenvoudiger bewoordingen betreft het specifieke koolhydraten en vezels die normaal gesproken deel uitmaken van onze dagelijkse voeding. Over het algemeen ervaren de meeste mensen geen problemen of ongemak bij het consumeren van producten die een of meerdere FODMAPs bevatten, maar bij mensen met het Prikkelbare Darmsyndroom kunnen deze wel klachten veroorzaken. Nieuwsgierig naar welke voedingsmiddelen FODMAPs bevatten? Raadpleeg de onderstaande tabel voor meer informatie.
Het FODMAP-dieet verloopt in verschillende fasen en is een proces dat moet worden begeleid door een erkende diëtist. Hieronder volgt een overzicht van de drie fasen waaruit het dieet bestaat:
- Eliminatiefase: In deze fase worden alle voedingsmiddelen met een hoog FODMAP-gehalte gedurende een periode van 4 tot 8 weken volledig uit het dieet geschrapt
- Herintroductiefase: Tijdens deze fase worden de FODMAP-rijke voedingsmiddelen geleidelijk aan, groep per groep, weer geïntroduceerd om persoonlijke triggers en tolerantieniveaus te identificeren. Deze fase beslaat doorgaans een minimumperiode van 8 tot 12 weken
- Stabilisatiefase: In deze laatste fase worden de persoonlijke FODMAP-triggers geëlimineerd, rekening houdend met individuele tolerantieniveaus, om een stabiel en goed uitgebalanceerd dieet te bereiken.
Wat zijn de Nadelen van het FODMAP-dieet?
Er is onterecht een misvatting ontstaan via sociale media, namelijk dat FODMAPs bij iedereen ongewenste effecten kunnen veroorzaken en schadelijk zijn voor de gezondheid. Blindelings meegaan in dergelijke trends zonder medische begeleiding en zonder de diagnose van het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) kan schadelijk zijn voor je welzijn. Dit kan resulteren in een tekort aan voedingsvezels, wat op zijn beurt het risico op darmstoornissen en -aandoeningen, inclusief darmkanker, kan vergroten. Daarnaast kan het weglaten van vezels leiden tot een minder gunstige darmflora, die een belangrijke rol speelt in de regulering van ons immuunsysteem en het onderdrukken van ontstekingsreacties in de darmen. Bovendien kunnen tekorten aan andere essentiële voedingsstoffen, zoals vitaminen en mineralen, ontstaan.
Mensen die daadwerkelijk de diagnose ‘PDS’ hebben gekregen, kunnen onder medisch toezicht van een diëtist en arts een FODMAP-dieet volgen. Dit dieet is intensief omdat het in de eliminatiefase veel voedingsmiddelen uitsluit, en nauwgezonde begeleiding vereist.
Wanneer overwegen mensen een FODMAP-dieet?
Een FODMAP-dieet wordt aanbevolen voor personen gediagnosticeerd met het prikkelbaredarmsyndroom (PDS), dat ook wel bekendstaat onder de namen ‘spastisch colon’, ‘spastische darm’ en ‘irritable bowel syndrome’ (IBS). Hoewel PDS wereldwijd bij 15 tot 20% van de bevolking voorkomt, zoekt slechts ongeveer een derde van de mensen die aan PDS gerelateerde symptomen ervaren medische hulp (in 2016). De meest voorkomende klachten bij PDS zijn krampen, een opgeblazen gevoel, buikongemak met variërende ontlastingspatronen en abnormale ontlastingsvormen.
Tot op heden is de exacte oorzaak van PDS niet volledig bekend. Het wordt vermoed dat meerdere factoren bijdragen aan het ontstaan van de symptomen. Bij PDS-patiënten worden sommige FODMAPs mogelijk slecht of onvoldoende geabsorbeerd in de dunne darm, waarna ze door het spijsverteringskanaal reizen en in de dikke darm belanden. Doordat deze stoffen niet worden geabsorbeerd, trekken ze vocht aan, wat leidt tot uitzetting van de darmen. Bovendien fungeren FODMAPs die in de dikke darm terechtkomen als voedsel voor aanwezige darmbacteriën. Deze bacteriën fermenteren deze moleculen, wat bij sommige mensen PDS-gerelateerde klachten zoals krampen, pijn en veranderingen in de stoelgang kan veroorzaken.
Het doel van het FODMAP-dieet is om gasproductie in de darmen te minimaliseren en andere PDS-symptomen te verminderen. Tegelijkertijd streeft het naar het bereiken van een gezond, gevarieerd voedingspatroon waarin alleen voedingsmiddelen beperkt worden die klachten veroorzaken, met uitzondering van de eliminatiefase. Het is belangrijk om een FODMAP-dieet onder begeleiding van een diëtist te volgen om tekorten aan vezels, vitaminen en mineralen te voorkomen, aangezien veel FODMAP-rijke voedingsmiddelen over het algemeen deel uitmaken van een gezond dieet.